Wie publiekelijk een draagmoeder zoekt of zichzelf als draagmoeder aanbiedt, kan een jaar cel of een boete tot 22.500 euro krijgen. Dat botst met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, stelt Johannes Dolislager.
Voor één op de zes mensen is zwangerschap niet vanzelfsprekend. Wanneer medische hulp geen soelaas biedt, kan draagmoederschap uitkomst bieden. In die situatie stelt een vrouw haar lichaam ter beschikking om een zwangerschap te voldragen en daarna het ouderlijk gezag over het kind over te dragen aan de wensouders.
Volgens toenmalig CDA-minister Hirsch Ballin en PvdA-staatssecretaris Kosto was draagmoederschap begin jaren negentig een ’ongewenst verschijnsel’. Het zou leiden tot een verhoogd risico op emotionele problemen bij de draagmoeder en een verhoogd risico op identiteitsproblemen bij het kind.
Ook zouden wensouders mogelijk teleurgesteld zijn als het kind niet aan hun verwachtingen zou voldoen. Verder riepen de bewindslieden openlijk de vraag op of wensouders wel konden voldoen aan een goede ouder-kindrelatie. Onderbouwing gaven ze niet. Toch ging de Kamer akkoord.
Inmiddels zijn we bijna dertig jaar verder en blijken alle zorgen ongegrond. Zo laat onderzoek zien dat draagmoeders in de eerste tien jaar na de geboorte geen emotionele problemen ontwikkelen door het doen van afstand. Uit psychologisch onderzoek onder tienjarigen blijkt dat zij neutraal of onverschillig over hun verwekking zijn. De mate waarin zij last hebben van gedragsproblemen, hyperactiviteit, aandachtstekortstoornissen, angst en depressie is gelijk aan die van andere kinderen.
Voor teleurstelling of non-acceptatie is geen wetenschappelijk bewijs. Waarschijnlijk komt dit omdat wensouders al allerlei stressvolle barrières overwonnen hebben voordat zij hun kind krijgen. Uit onderzoek blijkt dat homoseksuelen het zelfs als een triomf ervaren als het hun lukt een kind te krijgen, nadat ze jarenlang hoorden dat dit ’voor hen niet mogelijk was’. Dit zal ook voor heteroseksuele wensouders gelden.
Een andere verklaring waarom teleurstelling of non-acceptatie niet voorkomt, is dat vaderschap kan leiden tot de gewenste traditionele heteroseksuele genderrol. Zo blijkt dat het krijgen van kinderen wensvaders dichter bij hun ouders (en grootouders) brengt. Vooral omdat zij enthousiast zijn om (over-)grootouders te worden.
Door deze wetenschappelijke inzichten is er geen grond meer die de Nederlandse strafbaarstelling rechtvaardigt. Daar komt bij dat uit een reeks van uitspraken rond artikel 8 van het EVRM impliciet volgt dat er een ’recht op voortplanting’ bestaat (die in specifieke gevallen wel kan worden beperkt).
Zo bepaalde het Hof in het Evans -arrest dat mensen het recht hebben om zelf te bepalen of ze wel of niet een ouder worden. En uit S.H. en anderen tegen Oostenrijk bleek dat voor de bevruchting gebruik mag worden gemaakt van medische ondersteuning.
Als wensouders tijdens hun zoektocht worden vervolgd, kunnen ze dus een beroep doen op artikel 8 van het EVRM. Als hun beroep slaagt, dan bepaalt de Nederlandse grondwet dat de Nederlandse strafwet niet van toepassing is. Wensouders gaan dan vrijuit. Het is echter de vraag of het zover moet komen.
Het zou beter zijn als D66-minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) de strafbaarstelling zo snel mogelijk schrapt. Dat doet recht aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en dan kan de kinderwens van wensouders worden vervuld.
Mr. drs. Johannes Dolislager is onderzoeker bij EVRM ( Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens).
This function has been disabled for One Wish | Waar wensouders elkaar ontmoeten